Locatie:
Plaats: Amsterdam, Westelijk Havengebied,
Straat: Spaarnwouderdijk
Detaillering: tussen de Grote Braak (Halfweg) en De Heining. Lengte ca.1000m.
Afstandpalen:
Of er op deze stukken nog Afstandspalen staan is mij niet bekend (nog uit te zoeken).
Afstandpaal 11,0 zou halverwege moeten hebben gestaan.
Monumentenstatus:
De Spaarndammerdijk (hier Spaarnwouderdijk) heeft vermoedelijk geen monumentenstatus.
afbeelding GoogleEarth
Net over de gemeente grens met Amsterdam tot aan het nieuwe Boezemgemaal ligt een groot stuk dijk. De lengte is ongeveer 1km, onderbroken door het 70m brede afwateringskanaal. Dit stuk voormalige zeedijk had het vroeger zwaar te verduren door de noord-westen wind. Daarom is een deel er van met stenen bekleed.
Er is tussen 1849 en 2011 ook 3 maal onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van bijzondere korstmossen op deze stenen zeewering. Rapport met meer info (klik).
Een stukje historie uit dit rapport over de stenen beer van de Spaarndammerdijk:
“ .… De Spaarndammerdijk beschermde sinds
1220 de polders tussen Amsterdam en
Spaarndam tegen het eeuwig dreigende
water van het IJ in het noorden. Deze voor
het achterland zeer belangrijke dijk werd
continu verhoogd en beter beschermd,
waarbij eerst paalwerken werden gebruikt.
Toen de paalworm deze vernietigde, werd
besloten om het dijklichaam aan de zeezijde te versterken met een bakstenen muur.
Het werd een imposante, 2.10 meter hoge en 110 cm dikke muur van paarsrode, extra hard gebakken bakstenen van een voor
de 18de eeuw typisch breed en plat formaat
(zie Gawronski 2007 voor details van de
opgraving van een gedeelte van de dijk).
Alleen de meest kwetsbare delen van de
dijk kregen deze versterking. Tussen Halfweg en de landtong De Heining verrees
deze muur in 1718, waarbij de top werd
bekroond met grote, dikke platen zandsteen. In tegenstelling overigens tot andere
zeemuren zoals die rond de haven van
Enkhuizen, staat het Spaarndamse exemplaar niet op de dijk, maar is hij ingegraven
in het dijklichaam en is het dus een grondkerende muur.
Tot de bedijking van de IJpolders beschermde deze muur, die in de volksmond
de 'Stenen Beer' werd genoemd, de Spieringhornpolder tegen stormvloeden. In
1876 viel het IJ droog en werd de Spaarndammerdijk een binnendijk. Daarna knabbelden allerlei stedelijke en industriële
ontwikkelingen steeds meer van de dijk af,
en van de zeemuur is alleen een recht stuk
van ca. 170 meter lengte ten noordoosten van Halfweg bewaard gebleven. Dekstenen
zijn verschoven of naar beneden getuimeld, diepe scheuren doorklieven de bakstenen en hier en daar is de muur echt ingestort, maar na bijna 300 jaar staat hij er
toch nog steeds. Grotendeels bedekt met
korstmossen, waarvan enkele soorten er al
zeker 160 jaar voorkomen. De muur is
overigens hier en daar in het verleden 'gerestaureerd' met beton, wat weer enkele
typische betonliefhebbers onder de Lichenen (= korstmossen - CBu) oplevert.
De zeemuur staat niet loodrecht op de
dijkvoet, maar is er wat schuin tegenaan
gebouwd. Omdat het een grondkerende muur is en de muur in zijn geheel op het
noordwesten is gericht, is sprake van een
vrij tot soms zeer vochtig habitat op en
tussen de stenen….. "
